Autor: Łotewska Federacja Novuss http://www.novuss-lnf.lv/vesture

Novuss to łotewski sport narodowy, który uprawiany jest zarówno na Łotwie, jak i poza jej granicami. Skąd pochodzi gra? Dokładnych informacji na ten temat brak. Wiadomo, że w Novusa grano już w 1927 r. Nasz weteran gry w Novuss, Voldemārs Vitolins, rozmawiał kiedyś z byłym sportowcem A. Nadoļskisem, który w młodości pływał na statkach dalekomorskich. Opowiadał on, że w biednych kantynach zagranicznych portów grano w grę podobną do Novusa. Na podstawie rysunku sporządzonego przez stoczniowca z ówczesnej spółki akcyjnej „Faulbaums” na Łotwie wykonano pierwszy stół do Novusa. Jeśli wierzyć opowieściom A. Nadoļskisa, było to około 1927 r., a pierwszymi miejscami na Łotwie, w których Novuss zaczął się rozwijać, były miasta portowe Windawa, Lipawa i Ryga. Świadectwa uzyskane w późniejszych latach potwierdzają historię A. Nadoļskisa o tym, że w grę podobną do Novuss grano w wielu zakątkach świata. Łotewska  Federacja Novuss posiada stół do Novuss wykonany w ok. 1928 r.!

Pierwsze zasady gry Novuss, opublikowane przez P. Tjutenikovsa w 1932 r., zachowały się do teraz. Napisał on, że w ten bilard stołowy grano na Łotwie od ponad 5 lat, dlatego możemy przyjąć, że początek gry Novuss na Łotwie datować należy na 1927 r. P. Tjutenikovs nadmienia, że gra ta nazywa się zarówno „Novuss”, jak i „Korona”. Możemy więc przyjąć, że nasz Novuss i estońska Koroona mają wspólne korzenie. Być może w Estonii również gra zaczęła rozwijać się w miastach portowych. Tylko dzięki różnemu stopniowi entuzjazmu Novuss w naszym kraju ewoluował znacznie szybciej i stał się sportem narodowym.

Po raz pierwszy mistrzostwa Łotwy odbyły się w Rydze w 1932 r. Pierwszy tytuł mistrza zdobył Alberts Ramiņš, który później przeprowadził się do Filadelfii w USA, gdzie zmarł w 1980 r. Do czasu okupacji i II wojny światowej na Łotwie odbyło się kilka mistrzostw indywidualnych i drużynowych Novusa. O tym, że gra Novuss była bardzo popularna na Łotwie jeszcze przed okupacją, świadczy fakt, że w Ryskiej Politechnice w 1940 r. w sekcji Novussa było

1963 r. utworzono Federację Novusa Republiki Łotewskiej, której prezesem został 102 graczy!

Po wojnie nastąpił bardzo dynamiczny rozwój Novusa na Łotwie. W tę grę grano w wielu organizacjach, głównie w miastach. 6 grudnia Jānis Piebalgs. Od 1964 r. organizowano indywidualne mistrzostwa Łotwy, a od 1966 r. – także mistrzostwa drużynowe. Pierwszymi mistrzami w grze indywidualnej na Łotwie zostali Z. Ankrava /ZIPI/ i V.Trušelis /VEF/, a w grze drużynowej zespoły z zakładów RAP /kobiety/ i KOMPRESORS /mężczyźni/. Tytuł mistrza tej dyscypliny, który zaczęto przyznawać od 1971 r., na Łotwie zdobyło ponad 150 sportowców. Zgodnie z danymi Komitetu Wychowania Fizycznego i Sportu ówczesnej republiki w połowie lat osiemdziesiątych na Łotwie tą dyscypliną sportową zajmowało się ponad 55 000 sportowców! Obecnie, z powodu trudności ekonomicznych, liczba aktywnych sportowców biorących udział w ogólnokrajowych zawodach znacznie spadła. Ale niektórzy jednak pozostali. Dzięki zaangażowaniu entuzjastów odbywają się liczne turnieje miejskie, powiatowe i klubowe. W badaniu przeprowadzonym w 1993 r. wśród mieszkańców kraju przez łotewską gazetę SPORTS na temat tego, jakie sporty najchętniej uprawiają Łotysze, Novuss uplasował się w pierwszej trójce z takim samym wynikiem procentowym, jak pozostałe dyscypliny.